Muzeum powstało w 1905 roku jako Muzeum Górnośląskie, obecna nazwa funkcjonuje od 1945 roku. Placówka posiada cztery oddziały: Willę Caro, Zamek Piastowski, Oddział Odlewnictwa Artystycznego i Radiostację Gliwice. W Muzeum prezentowane są m.in. sztuka i rzemiosło artystyczne, archeologia, historia i etnografia. Ponadto organizowane są tu liczne spotkania, wykłady, warsztaty dla najmłodszych i młodzieży.